1. Dünya Savaşı ve Nedenleri

1914’te başlayan I.Dünya Savaşı 1918’de sona erdi. Bu savaş, birçok imparatorluğun yıkılmasına, milyonlarca insanın ölümüne ve sakat kalmasına, dünya üzerinde maddi ve manevi hasarlara sebep olduğu için insanlık tarihinin en önemli olaylarından biridir.

I.Dünya Savaşının Nedenleri

I. Dünya Savaşı’nın çıkış sebeplerini XIX. yüzyıl boyunca süren ve XX. yüzyıl başlarında devam eden olay ve gelişmeler oluşturmaktadır.

1.Dünya Savaşının sebepleri genel ve özel olmak üzere iki kısımda incelenebilir. Genel sebeplerin Fransız İhtilali sonucunda yayılan milliyetçilik anlayışı ve Sanayi İnkılabı’nı gerçekleştiren Avrupa devletleri arasındaki ekonomik rekabet olduğu belirtilmişti. Fransız İhtilali sonucunda özellikle milliyetçilik akımından etkilenen milletler, büyük devletlerin kışkırtması sonucunda Avrupa’da birçok savaşın çıkmasına neden oldu.

XIX. yüzyılın ikinci yarısında İtalya (1870) ve Almanya’nın (1871) siyasi birliklerini geç kurmuş olmaları, sanayilerini güçlendirerek ham madde ve pazar arayışlarına girmeleri mevcut dengeleri bozdu. Almanya’nın bu girişimi o zamana kadar sömürgecilikte rakipsiz olan İngiltere, Fransa ve Rusya’nın yeni müttefik aramalarına yol açtı. Almanya’nın güçlenmesi, İngiltere, Rusya ve Fransa’yı birbirlerine yaklaştırdı.

I. Dünya Savaşı’nın özel sebepleri arasında devletler arası ilişkiler önemli bir yer tutuyordu. Almanya’nın siyasi birliğini kurarken işgal ettiği (1871) Fransız toprağı Alsace-Lorraine (Alsas-Loren) yüzünden, Fransa ile arası açılmıştı. Fransa, önemli kömür ve demir yatağı olan bu bölgeyi geri almak istiyordu.

Balkan toprakları Avusturya-Macaristan ile Rusya arasında rekabet alanı hâline geldi. Avusturya-Macaristan geçmişte sahip olduğu Balkanların tamamına tek başına egemen olmak istiyordu. Rusya da sıcak denizlere açılma ve Panislavizm politikası gereği Balkanlara hâkim olma düşüncesindeydi. Rusya bu düşüncelerini gerçekleştirmek için Osmanlı ve Avusturya-Macaristan topraklarında yaşayan Slavları isyana teşvik ediyordu.

Avusturya-Macaristan ile ortak politika izleyen Almanya Pancermenizm (Cermen birliği) politikası gereği Rusya’nın Balkanlara yerleşmesine karşıydı. Ayrıca Almanya’nın Osmanlı Devleti’ne yakınlaşma politikası, sömürgelerine giden en kısa yolun kesilmesinden endişe eden İngiltere’yi rahatsız etmiş ve İngiltere’yi Fransa ve Rusya’yla işbirliğine yöneltmişti. Rusya, bu işbirliğiyle İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını ele geçirip Akdeniz’e açılarak tarihî emeline kavuşmak istiyordu. Sanayisini güçlendiren İtalya, ham madde için Akdeniz ve çevresinde sömürgeler elde ederek eski gücüne ulaşmak niyetindeydi. Bu nedenle İngiliz sömürgelerine göz dikmişti. Ayrıca Avusturya-Macaristan İmparatorluğu egemenliğinde kalmış İtalyan topraklarını da kurtarmak istiyordu.

I. Dünya Savaşı, 28 Haziran 1914’te Saraybosna’da Avusturya-Macaristan veliahdı Ferdinand’ın bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi ile başladı. Savaş kısa sürede üç kıtaya yayıldı. Önceleri tarafsız kalan ABD’nin savaşa girmesiyle “İtilaf Devletleri” savaşı kazandı. Bloklar arasında ateşkes antlaşmaları imzalandı.