Osmanlı Devletinde Şehzade Eğitimi

Şehzadelerin eğitimlerinin teorik kısmı sarayda başlamıştır. Dönemin önde gelen âlimleri şehzadeler için hoca olarak tutulurdu.

Şehzadeler Arapça, Farsça öğrenirlerdi. Osmanlı şehzadeleri dönemin en ileri hocalarından eğitim almışlardır. Sarayın üçüncü avlusunda içoğlanlarla birlikte ata binme ve savaş talimleri yapma gibi eğitimler almışlardır. Şehzadeler saray içinde Şehzadegan Mektebi’nde eğitim almışlardır. Şehzadelere Kur’an-ı Kerim, hadis, tefsir gibi dinî bilimler burada öğretilmiştir.

Şehzadelerin aldıkları eğitimlerin devamı sancağa çıkarılmalarıyla gerçekleştirilmiştir. Şehzadelerin aldıkları teorik bilgileri uygulamaya dönüştürmeleri sancağa çıkma sayesinde mümkün olmuştur. Osmanlı şehzadeleri yanlarında bulunan lala adı verilen hocalarıyla sancağa yönetici olarak gönderilmiştir.

Padişah çocuklarının gelecekteki hükümdar adayı olmalarından dolayı on beş yaşına gelince devletin önemli merkezlerinden olan sancaklara gönderilmiştir. Bir şehzadenin sancağa çıkması için on beş yaşına gelmesi belirtilmişse de daha erken yaşta şehzadelerin sancağa gönderildikleri tarihî kayıtlarla sabittir.

Şehzadelerin çıkarıldıkları sancaklar rastgele seçilmiş yerler değildir. Seçilen sancağın önemli bir kültür, medeniyet ve ticaret merkezi olmasına önem verilmiştir. Şehzadenin sancakta idari, sosyal, ticari, kültürel her alanda kendisini geliştirebilmesine ve devlet tecrübesi kazanmasına olanak sağlayacak imkânlara sahip olması gerekliydi. Şehzadelerin sancaklara çıkarılması ile fiili uygulamalarda başarı ve tecrübe kazanması amaçlanmıştır.

Osmanlı Devleti bu sistem sayesinde hem şehzadelerin devlet tecrübesi kazanmalarını sağlamış hem de merkezî yönetime bağlı taşra yönetimi oluşturmuştur. Şehzadelerin sancakta tecrübe kazanmaları tahta geçtiklerinde devleti yönetmede kolaylık sağlamıştır. Şehzadelerin sancağa çıkarılmasıyla ülkenin asayişinin sağlanmasında başarı elde edilmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde şehzadelerin sancağa gönderilmesi uygulamasında değişiklik yapılmıştır. Şehzade Bayezid’in isyan etmesinden sonra sancaklara veliaht olan padişahın en büyük oğlu gönderilmiştir. Büyük şehzade sancakta yöneticilik yaparken diğer şehzadeler Topkapı Sarayı’nda denetim altında tutulmuştur. 1595 yılında Osmanlı tahtına geçen III. Mehmed Dönemi’nde en büyük şehzade de sancağa gönderilmemiştir.