Osmanlı Devletinden Sonra Akdeniz’de Hakimiyet Kuran Ülkeler

Osmanlıların Akdeniz’de hâkimiyet kurduğu dönemde Avrupalı devletler, ticari faaliyetlerini ancak Osmanlı Devleti ile yaptığı anlaşmalar sayesinde sürdürebilmiştir. Fakat Ümit Burnuʼnun keşfedilmesiyle ticaret yollarının değişmesi, Akdeniz ticaretini ikinci plana düşürmüştür. Bu durum Akdeniz ticaretine olumsuz etki etse de bölge siyasi ve iktisadi önemini korumuştur.

1571 İnebahtı mağlubiyetinden sonra Venedik, İspanya ve Papalık ittifakı Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki varlığını tehdit etmişti. Bu dönemde Atlantik kıyılarında İngiliz ve Hollandalıların İspanya’ya karşı giriştikleri mücadele, İspanya’nın Akdeniz’de Osmanlılara karşı bir tehlike oluşturmasını önlemiştir. Bu durum ise Osmanlılar ile İngiltere ve Hollanda arasında İspanya’ya karşı fiilî bir iş birliği anlamına gelmektedir.

XVI. yüzyıl sonlarında Fransaʼda yaşanan mezhep savaşları ile Hollanda-İspanya ve İspanya-Portekiz mücadeleleri sonucunda Avrupa devletleri Akdeniz ʼdeki iktisadi hayattan çekilmiştir.

Osmanlı Devleti ve İspanya arasındaki mücadele, Katolik İspanya ile rekabet içerisinde olan İngiltere tarafından değerlendirilmek istenmiştir. Avrupaʼda gelişen Protestanlığa sıcak bakılması da İngiltere’nin Osmanlılara yaklaşmasının bir diğer nedeni olmuştur. Sonuçta Osmanlılar, ekonomik avantaj arayışı ve Batı Avrupa’da Hasburglara karşı müttefik bulma amacıyla İngilizlere 1580’de ticari imtiyazlar tanımıştır.

İngilizlerden sonra dünya ticaretinde rol oynamaya başlayan Hollanda’ya da ticari imtiyazlar verilmiştir. Bu imtiyazla Osmanlılar; Hollandalıları Akdenizʼde İspanyaʼya karşı ittifak kurabilecekleri bir deniz gücü olarak görmüş, Hollandalılar ise işin ticari yönüyle ilgilenmiştir.

İspanya’nın denizlerdeki üstünlüğüne XVI. yüzyılın sonlarında İngiltere son vermiştir. İngiltere ve Hollanda sahip oldukları deniz güçleri sayesinde İspanyol- Portekiz İmparatorluğu’nu çökerterek Akdeniz’e hâkim olmuştur. Bunda ateş gücü yüksek Breton denilen gemilere karşı İspanya, Venedik ve Osmanlı gemilerinin çaresiz kalması etkilidir. Neticede bu yüzyılın sonlarında Kuzey Avrupalı devletler, Akdeniz’e tamamen hâkim olmuştur.